تاریخ سینمای ایران را از هر طرف ورق بزنی یک واژه در آن خودنمایی میکند: «توقیف». ربطی هم به پیش و پس از انقلاب و یا دولتهای مختلف ندارد. برخی فیلمها از نظر مسئولان وقت شایسته دریافت پروانه نمایش نبودهاند و برای مدتی یا همیشه مهر توقیف خوردهاند.
مهسا بهادری: این اولینباری نیست که ایرانیها نامحرمند و خارجیها محرم، جالبتر اینکه حتی ایرانیهای خارج از کشور هم محرمند. چرا بحث محرم و نامحرمی به میان میآید؟ به این خاطر که فیلمی مانند «برادران لیلا» به کارگردانی سعید روستایی در کشور خود یعنی ایران اجازه پخش نمیگیرد، اما در نهایت به فرانسه و یک کشور عربی دیگر اکران میشود.
حواشی بر سر «قاتل و وحشی» هم بیش از چهار سال است که ادامه دارد. فیلمی که به دلیل بازی لیلا حاتمی با سرتراشیده در چهار سال گذشته توقیف بوده، تنها مجوز نمایش در خارج از ایران را دریافت کرده است. روح الله سهرابی، مدیر کل نظارت بر سازمان سینمایی در ایران گفته وحشت و خشونت حاکم بر فیلم، علت عدم نمایش این اثر نبوده و تنها تصاویر «بازیگر زن با موی تراشیده» امکان نمایش از این اثر را سلب کرده بود.
او با اشاره به سابقه بودن حضور زن با موی تراشیده در تعدادی از آثار سینمایی همچون «سرب»، «زندان زنان»، «شیفتگی» گفته با وجود این که در گذشته چنین اتفاقی در برخی آثار رخ داده است اما به دلیل «حساسیتهای مختلف»،تاکنون از نمایش این فیلم جلوگیری شده بود.
وی با اشاره به برخی حواشی چند سال اخیر این فیلم گفت: «فیلم سینمایی «قاتل و وحشی» که از سال ۱۳۹۸ به دلیل مسائل مربوط به نوع پوشش بازیگر زن در وضعیت بلاتکلیفی قرار داشت، نهایتا با تدبیر رئیس سازمان سینمایی و همکاری تهیه کننده و کارگردان فیلم در اعمال اصلاحات و مساعدت شورای پروانه نمایش سینمایی، صرفا برای نمایش خارج از ایران مجوز گرفت.»
سازمان سینمایی صرفا با اکران بینالملل «قاتل و وحشی» موافقت کرد و از این پس تهیهکننده اثر مجاز به نمایش این فیلم در خارج از کشور خواهد بود.»
امین حیایی و واکنش به «قاتل و وحشیِ»
۱۳ فروردین ۱۴۰۱ بود که امین حیایی، در گفتوگو با سالنامه «تجربه» از حضور در فیلم «قاتل و وحشیِ» حمید نعمتالله و توقیف شدن آن گفت.
او در پاسخ به این سوال که «در این دوره از جشنواره فیلم فجر، به جز «برف آخر»، در دو فیلم «قاتل و وحشی» و «غریزه» به ایفای نقش پرداختید ولی هر دو از حضور در این رویداد بازماندند» گفت: «حواشیای که برای این دو فیلم به وجود آمده واقعا دردناک است. چرا که جدا از تلاشی که من به عنوان بازیگر در این فیلمها انجام دادم، یک گروه برای این آثار تلاش کردهاند و علاقهمند هستند که کارشان دیده شود.»
برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد در چهلمین دوره جشنواره فیلم فجر در جواب این که صحبتها درباره آخرین ساخته حمید نعمتالله؛ «قاتل و وحشی» به اندازهای کنجکاویبرانگیز بوده که همگی منتظر تماشای این فیلم هستیم، گفت: «فکر میکنم اگر فیلم «قاتل و وحشی» در جشنواره اکران میشد، یکی از پرسروصداترین فیلمهای تاریخ سینمای ما لقب میگرفت. چون به قدری این فیلم خاص و متفاوت است و در آن نگاه عجیبی از یک کارگردان به یک ماجرا و داستان جنایی دیده میشود که حدی نمیتوان برایش متصور بود.»
او ادامه داد: «در داستان این فیلم، زوایایی از نگاه کارگردان را میبینید، از روانشناسی آدمها و تکتک کاراکترهای درون فیلم که وقتی با یکدیگر پیوند میخورند، اتفاقات جالب و عجیبی را رقم میزنند. «قاتل و وحشی» فوقالعاده فیلم متفاوت و عجیبی شده است. یک فیلم درخشان که حس میکنم زمانی که بیرون بیاید، به گونهای ما را بگیرد و درگیرش شویم که تا سالها دربارهاش حرف بزنیم و نقد و تحلیلاش کنیم.»
حیایی در جواب این که «خودتان «قاتل و وحشی» را دیدهاید؟ فکر میکنید دلیل اصلی برخورد قهری با این فیلم چیست؟» گفت: «تاکنون تنها چند سکانس آن را در زمان صداگذاری دیدم و باید بگویم واقعا حتی از قابها متحیر شده بودم. وقتی به قابهای فیلم نگاه میکنید، فکر میکنید در حال نقاشی دیدن هستید. قاببندی، تصاویر، اجرا، میزانسن، بازی، دیالوگها و اتفاقهایی که در حال رخ دادن است، خیلی کار متفاوتی ایجاد کرده است. شخصا از علت دقیق ماجرا مطلع نیستم ولی متأسفم که جشنواره به این نتیجه رسید و امیدوارم راه این فیلم برای اکران باز شود.»
پروانه ساخت فیلم «قاتل و وحشی»
مدیرکل نظارت بر عرضه نمایش فیلم سازمان سینمایی، درباره فیلم «قاتل و وحشی» گفت: «تهیهکننده این فیلم از تاریخ یکم بهمن ۱۳۹۹ تاکنون(۱۴۰۰) تقاضای بازبینی جهت صدور پروانه نمایش نداده است.»
محمدرضا فرجی گفت: «پروانه ساخت فیلم «قاتل و وحشی» در تاریخ ۲۲ آبان سال ۱۳۹۷ صادر و تا سال ۹۸ این پروانه چندبار تمدید شده است.»
او ادامه داد: «این فیلم برای اولینبار در تاریخ یکم بهمن سال گذشته (۱۳۹۹) در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر در شورای ارزشیابی و نظارت سازمان سینمایی بازبینی شده و در هر دو بارِ این بازبینی به فیلم اصلاحیه خورده بود، از همان تاریخ تاکنون تهیهکننده این فیلم تقاضایی برای بازبینی جهت صدور پروانه نمایش به سازمان سینمایی ارائه نداده است.»
مدیر کل نظارت بر عرضه و نمایش فیلم سازمان سینمایی عنوان کرد: «بیشترین وقت فیلم «قاتل و وحشی» درگیر اختلافات تهیه کنندگی در محاکم قضایی و داوری خانه سینما شده است تا درخواست رسمی جهت بازبینی و صدور پروانه نمایش.»
به گفته فرجی، تهیهکننده این فیلم در طول ساخت کار، دچار اختلاف و مشکلاتی شده و در زمان ساخت، تهیهکننده دیگری وارد این داستان میشود. جهت رفع این موضوع، صاحبان فیلم وارد مراحل قضایی شده و خانه سینما برای رفع مشکل وارد قضیه شده و با صدور چند نوبت صورتجلسه، گفته میشود این مشکل رفع شده است.
فرجی در پایان گفت: «در تاریخ یکم بهمن سال گذشته زمانی که این فیلم به شورا ارائه شد، از سوی شورای پروانه نمایش وقت، با اصلاحیه روبهرو شد. در تاریخ پنجم بهمن سال ۱۳۹۹ فیلم را دوباره با اصلاحیه فرستادند، اما این فیلم مجددا دچار همان مشکلات قبلی بود و مورد تایید شورای بازبینی قرار نگرفت.»
مشکل چگونه حل میشود؟
تاریخ سینمای ایران را از هر طرف ورق بزنی یک واژه در آن خودنمایی میکند: «توقیف». ربطی هم به پیش و پس از انقلاب و یا دولتهای مختلف ندارد. برخی فیلمها از نظر مسئولان وقت شایسته دریافت پروانه نمایش نبودهاند و برای مدتی یا همیشه مهر توقیف خوردهاند.
عبدالله علیخانی، تهیهکننده سینما یک موضوعی را مطرح کرد و از آن به عنوان معضل در سینما یاد کرد و آن هم عدم پخش و ساخت فیلمهای مناسب بود. قنبری درباره راه حل این ماجرا میگوید: «تمام این سینماهایی که قرار است تغییر کاربری دهند، در سالهای اخیر فروش چندانی نداشتند. باقی سالنهایی هم که نیمهکاره ماندهاند چند مسئول باید دست به دست هم بدهند تا به وضعیت آن رسیدگی کنند. ما اصطلاحا یکسری فیلم داریم که توقیفند و مشکل اکرانشان حل نشده است.مثل «برادران لیلا» به کارگردانی سعید روستایی، «کاناپه» به کارگردانی کیانوش عیاری یا «قاتل وحشی» حمید نعمتالله و چندین فیلم دیگر که قابلیت فروش دارند؛ اما چرا این فیلمها اکران نمیشوند؟»
او ادامه داد: «در دو سال گذشته بحث کرونا، امسال بحث شرایط اجتماعی و حتی سال بعد هم نگرانی ما این است. اگر ۱۰۰ سالن سینمایی هم داشته باشیم اما فیلم خوبی روی پرده سینما نباشد به ناچار چنین اتفاقی برای بخش خصوصی رخ میدهد و اگر این اتفاق هم رخ ندهد، دوستان محترم از وزیر ارشاد گرفته تا دستاندرکاران سینمایی که به هر فیلمی مجوز تولید میدهند، خب طبیعی است که چنین اتفاقی هم برای آن رخ دهد و با این تفاسیر حتی اگر سینمای بخش خصوصی به پردیس تبدیل شود، بازهم پاسخگو نخواهد بود.»